| Terim | Açıklama |
| %51 Saldırısı: | Bir blokzincirinde ağ hash oranının yarıdan fazlasının bir kişi ya da grup tarafından kontrol edilmesini ifade eder. % 51 saldırısını gerçekleştiren kişi veya kişiler yeni işlemlerin onayını engelleyebilir, ödemeleri durdurabilir ya da çifte harcama işlemine neden olabilir. |
| Açık Anahtar (Public Key): | Kripto para cüzdanlarından kripto para alma ya da gönderme işlemlerinde herkes ile paylaşılan anahtar. Açık anahtar, matematiksel olarak özel anahtardan türetilir, cüzdan adresi ile karıştırılmamalıdır. |
| Açık Kaynak Kodu (Open Source Code): | Açık kaynak kodlu yazılımlarda, yazılımın kaynak kodu diğer kullanıcılar tarafından görüntülenebilir ve değiştirilebilir. |
| Adres (Address): | Blokzinciri üzerinde belirli bir kişiye ait bir cüzdanın konumunu ifade eden alfanümerik karakterler dizisi. |
| Altcoin: | Alternatif kripto paranın kısaltılmasıdır. Bitcoin blokzincirinin üzerinde ya da farklı blokzincirler üzerinde birçok altcoin bulunmaktadır. |
| Arbitraj: | Farklı pazarlar arasındaki fiyat farkından elde edilen gelir. Sadece kripto para piyasaları için değil farklı finansal enstrüman ya da emtialar için de geçerli olan genel bir terimdir. |
| Ayı Piyasası (Bear Market): | Fiyatların düşüş trendinde olduğu ve bir süre daha düşeceği beklentisinin hakim olduğu piyasalardır. Sadece kripto para piyasaları için değil genel olarak bütün finansal piyasalar için kullanılan bir terimdir. |
| Bitcoin Dominance: | Kripto para piyasalarında bitcoinin ağırlığını gösterir. |
| Bitcoin Pizza Günü: | 22 Mayıs 2010 tarihinde ilk bitcoin alışverişi yapılmıştır. Laszlo Hanyecz isminde bir kişi 10.000 bitcoin karşılığında 2adet pizza siparişi vermiştir. Her yıl 22 Mayıs Bitcoin Pizza günü olarak anılır. |
| Blok: | Belirli bir süre içerisinde oluşturulan ve işlem ve onay verilerini taşıyan veri grupları. Bloklar birleşerek blokzincirini oluştururlar. |
| Blokzincir: | Verilerin birbirine kriptografik olarak bağlı bulunan bloklar içerisine kaydedildiği bir veri tabanıdır. Merkezi olarak kontrol edilmemekte olup, sisteme entegre olan kullanıcılar tarafından kontrol edilir. Bütün kullanıcılara açık ve kronolojik olarak kaydedilen bloklar birbirleri ile bağlanır ve kalıcı bir veritabanının bir parçası olurlar. |
| Blok Ödülü (Block Reward): | Kripto para madenciliğinde başarılı bir şekilde bir blok oluşturan madencilere verilen ödüldür. Bitcoin işlemlerinde her 210.000 blokta bir blok ödülü yarılanır ve blok oluşturmanın zorluk düzeyi artar. Her kripto paranın blok ödül protokolü farklı olabilir. |
| Boğa Piyasası (Bull Market): | Fiyatların yükseliş trendinde olduğu ve bir süre daha yükseleceği beklentisinin hakim olduğu piyasalardır. Sadece kripto para piyasaları için değil genel olarak bütün finansal piyasalar için kullanılan bir terimdir. |
| Cüzdan (Wallet): | Kripto paraların depolanmasını sağlayan yazılım. Kripto para göndermek, almak ve mevcut bakiyeyi görüntülemek için blokzincirini okur. Sıcak cüzdan, soğuk cüzdan, yazılımsal cüzdan ve kağıt cüzdan olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır. |
| Çatallanma (Fork): | Bir kripto paranın ait olduğu blokzincirinin kopyalanması. Çatallanma sonucunda bazen iki ayrı blokzinciri oluşurken, bazen mevcut blokzinciri farklı kurallar ile devam eder. Blokzincirini oluşturan konsensus üyelerinin çoğunluğu çatallanmayı destekerse buna “Gönüllü Çatallanma (Soft Fork)” denir. Yeni bir blokzinciri oluşmaz. Aynı zincir farklı kurallar ile devam eder. Farklı görüşe sahip iki büyük grubun olması durumunda zincirde ikiye bölünme olur. Buna da “Mecburi Çatallanma (Hard Fork)” denir. Mecburi çatallanma sonucunda aynı kökten oluşan iki farklı kripto para meydana gelmiş olur. |
| Çifte Harcama: | Bir kripto paranın kullanıcısı tarafından iki ya da daha fazla harcanmasını ifade eder. Bitcoin ağındaki güvenlik protokolleri sayesinde çifte harcama riski çok düşüktür. |
| Dağıtık Defter Teknolojisi (Distributed Ledger Technology): | Verinin bir ağ içerisinde katılımcılar (node – düğüm) tarafından bağımsız olarak saklanıp, güncellendiği bir veritabanıdır. Verinin tek bir kontrol mekanizması ile saklanıp işlenmesinden doğabilecek bozulma, kayıp ya da saldırıya uğrama tehditlerine karşı daha güvende olduğu bir sistemdir. |
| Fiat Para (Fiat Money): | Merkezi otorite veya hükümet tarafından desteklenen ve dolaşımda kullanılan geleneksel para birimleri. İtibari para. |
| FOMO ( Fear of Missing Out): | Gelişmeleri kaçırma korkusu. Kripto para piyasalarında yükseliş trendinden olan bir kripto paranın fiyatının daha da yükseleceği beklentisi ile yüksek fiyatlardan satın alma dürtüsünü ifade eder. |
| GitHub: | Yazılım geliştirme projelerinde, kişilerin bir kod üzerinde ortak çalışma yapabilmelerine imkan veren web tabanlı depolama servisi. |
| Hash: | Herhangi uzunlukta bir veriden, matematiksel işlemler kullanılarak sabit uzunlukta bir özet bilgi oluşturan bir fonksiyon. |
| Hash Oranı (Hashrate): | Madencilik donanımının bilgisayımsal gücü. |
| HODL: | Bir kripto paranın fiyatı düşerken satmadan beklemek anlamına gelir. Bir kullanıcının HOLD kelimesini yanlış yazması sonucu kripto para kullanıcıları tarafından benimsenmiş bir terimdir. |
| İşlem Ücret (Transaction Fee): | Blokzinciri üzerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında madenciye ödenen işlem ücreti. İşlem ücreti blok ödülü haricinde madencilerin bir diğer gelir kaynağını oluşturmaktadır. |
| Kağıt Cüzdan (Paper Wallet): | Kripto para cüzdanının özel ve açık anahtarlarının kağıt üzerinde yazılı olarak saklaması. Bir soğuk depolama yöntemidir. Kripto para anında harcanmayacaksa çevrimdışı olarak saklanması güvenliği arttıran bir yöntemdir. |
| Kripto Para (Cryptocurrency): | Kriptografi ile şifrelenmiş dijital para birimleri. |
| Madencilik (Mining): | Elektronik donanımları kullanarak matematiksel problemlerin çözülmesi ile kripto para üretilmesi. Her kripto paranın farklı üretim yöntemi olabilir. |
| Madenci (Miner): | Blokzincirinden madencilik yaparak yeni kripto paraların üretilmesini sağlayan ve blokzinciri üzerinde gerçekleşen işlemleri onaylayan kişi. |
| Müşterini Tanı (KYC – Know Your Customer): | Finans sektöründe müşterinin kimliğini tespit etmek ve müşterinin kimlik bilgilerini geçerli ve güvenilir belge ve bilgiler kullanarak doğrulamak anlamına gelir. |
| Node: | Blokzinciri oluşturan düğümlerin her biri. |
| Özel Anahtar (Private Key): | Kripto para cüzdanına erişebilmek için kullanılan sayısal ve tamamen kişiye özel anahtardır. Özel anahtar doğrudan kripto para cüzdanına erişim sağladığı için kimse ile paylaşılmamalıdır. Özel anahtarın kaybedilmesi durumunda kripto para cüzdanına erişmek mümkün değildir. |
| P2P (Peer-to-Peer): | Bir aracıya gerek olmadan, kişiler arası işlem yapılabilmesi. |
| Phishing (Oltalama): | Kötü niyetli kişilerin rastgele kişileri sahte web sitelerine yönlendirilerek hesap bilgilerini elde edebilmek için yaptığı saldırı. Phishing karşısında korunabilmek için kişilerin güvenli olmayan bağlantılardan gelen linkler aracılığı ile bağlandıkları web sitelerine hesap bilgilerini girmemeleri önerilmektedir. Her seferinde ilgili web sitesinin adresinin adres çubuğuna kullanıcı tarafından yazılarak girilmesi önerilen bir güvenlik önlemidir. |
| Piyasa Alıcı (Market Taker): | Piyasada verilen alım-satım emirlerini karşılayan kişi ya da kişiler. |
| Piyasa Yapıcı (Market Maker): | Piyasada alım-satım emri vererek fiyatların oluşmasını ve piyasanın likit kalmasını sağlayan kişi ya da kişiler. |
| Satoshi Namakato: | Bitcoinin yaratıcısı kişi ya da kişilerin kullandığı isim. |
| Satoshi: | Bitcoinin en küçük birimini ifade eder. 1 Satoshi, 0.00000001 Bitcoine eşittir. |
| Sıcak Cüzdan (Hot Wallet): | İnternete bağlı kripto para cüzdanlarıdır (çevrimiçi, masaüstü ya da mobil cüzdanlar). Çevrimiçi olması nedeniyle internet üzerinden gelebilecek saldırılarına açıktır. Sıcak cüzdanlarda büyük miktarda kripto para saklanması önerilmemektedir. |
| Soğuk Depolama: | Kripto paraların çevrimdışı olarak saklanmasını ifade eder (Donanım, USB ve kağıt cüzdanlar). İnternet erişimi olmadığı için olası saldırılara karşı daha güvenli bir saklama yöntemidir. Kişi kripto paraları ile işlem yapmak istediği zaman istediği tutarı sıcak cüzdana transfer ederek kullanır. |
| Whitepaper: | Yeni bir ürün, hizmet ya da teknolojinin tanıtılması amacıyla hazırlanan ve potansiyel yatırımcı ya da kullanıcıların ihtiyaç duyabileceği bütün bilgileri içeren teknik döküman. Whitepaper, kripto para piyasalarında yeni bir kripto para ya da ICO’ nun tanıtılması için sıklıkla kullanılmaktadır. |
| Yarılanma (Halving): | Bitcoin blokzincirinde blok ödülünün her 210.000 blokta (yaklaşık 4 yıl) bir yarıya düşmesi. |
Coinbase: Tüccarlar için ödeme işleme hizmetleri sunan ve borsalardan Bitcoin satın almak için bir aracı olarak görünen Bitcoin cüzdan hizmet alt yapısı sunan şirket.
Pump & Dump: Kripto para alım-satım işlemlerinde belirli bir grubun aynı anda yüksek miktarda alım yaparak fiyatın şişmesini (Pump) ve fiyatın zirve yaptığı noktada yüksek fiyattan satış yapılmasını (Dump) ifade eden işlem şeklidir.
Dyor: Açılımı “Do Your Own Research” olan terimin anlamı kendi araştırmalarınızı yapın demektir. Kripto para piyasasında kendi araştırmalarınızı yapmak ve ona göre hareket etmeniz o kadar önemlidir ki bu ifade artık yerleşmiş bir kalıp haline gelmiştir.
Scalp: Kısa vadede günlük olarak kazanç elde etmek isteyen yatırımcıların kaldıraçlı işlemlerde yüksek riskli kazanma stratejisine denir.
ASIC: Belirli bir işlemi ya da görevi yerine getirmek üzere tasarlanmış elektronik silikon çiptir. Kendine özgü fonksiyonlar üzerinde fiziksel bağlantılı komut takımları ile hareket eden bir işlemci sistemine sahiptir. ASIC’ler aynı işi yapabilecek genel maksatlı işlemcilere göre daha ucuz ve daha hızlıdırlar.
Breakout: Kripto para formasyonu içinde çıkış yakalama veya şiddetli kırılım anlamına gelir. Kanalda sıkışıp kalan direncin ya da desteğin, trend kanalının ani bir şekilde kırılım yaşamasıdır.
Client: Herhangi bir akıllı cihaz veya bilgisayardan blokzincir işlemlerine erişen ve işleyebilen bir yazılım programıdır.
Çoklu İmza (Multisig): Bir işlemin gerçekleşmesi için en az iki anahtar onayı gereken bir sistemdir. Multisig cüzdanlar ekstra güvenlik katmanı sağladığı için kripto para dünyasında daha fazla kullanılmaya başlamıştır.
Staking: Kripto para zincir operasyonlarını desteklemek amaçlı kripto paraların cüzdanda belirli bir süre kitleyip harcamadan ya da transfer etmeden tutmaktır.
Cold Storage: Kripto paraların internetsiz ortamda depolanma yöntemidir.
Proof of Stake: Kripto para işlemlerini doğrulamak için kullanılan bir tür konsensüs mekanizmasıdır. Blok doğrulama hakkını genellikle cüzdanında en fazla token olan katılımcılar elde eder. Bu kullanıcılar stake edebilir, yeni işlem bloklarını kontrol edebilir veya blok zincirine ekleyebilir.
Airdrop: Sözlük anlamı havadan gelen yardım demektir. Blockchain ve kripto para ekosistemlerinde ise; tanıtım yapmak, bir topluluk oluşturmak veya stratejik bazı sebeplerden ötürü projelerin kişilere ücretsiz token verilmesi anlamına gelmektedir.
Cloud Mining (Bulut Madenciliği): Enerjinin uygun maliyetli ve çevre sıcaklığının da yıl boyunca soğuk olduğu bölgelerdeki madencilik firmalarına kişisel bilgisayar üzerinden katkı sağlanmasıdır. Sağlanılan katkıya orantılı olarak ödül kazanılır.
Decentralized Application (DAPP): DApp’lar merkezi olmayan bir ağda çalışan ve hata riskini en aza indirmeyi amaçlayan uygulama türüdür. Merkezi olmayan uygulamaların kısaltması olan dApp, merkezi bir sunucu yerine blok zinciri ve peer to peer ağlarında çalışır.
Bag Holder: İleride yüksek kar edeceğine inandığı koinleri düşük fiyattan alıp, elinde tutan kişiler için kullanılan bir ifadedir. Bu gayri resmi terim piyasalarda sıkça kullanılmaktadır.
Merkle Tree: Blokzincir verilerini güvenli ve verimli bir şekilde kodlamak için oluşturulmuş bir yapıdır. İçerisinde birçok veriyi depolayarak, verilerin yapısını ve bilgilerini açığa çıkarmadan güvenirliğini kanıtlayan bir sistemdir. Bu sayede verilerin hepsini güvenle saklayarak erişime açar.
Consensus (Uzlaşma): Blockhain sistemi içerisinde bulunan kullanıcıların işlemlerini gerçek ve şeffaf bir şekilde yapabilmesi olarak adlandırılır. Consensus, birçok katılımcının aynı bilgi doğrultusunda ortak noktada birleştiğini gösterir.
Proof of Work (İş İspatı): Blokchain ağında çoğunluğun kabulü (konsensüs) üzerine kurulu olan sistem, içerisinde “en uzun zincir kazanır” anlayışıyla çalışmaktadır. Proof of Work, spam mesajları gibi kötüye kullanımı önlemeye çalışan bir sistemdir.
Bug Bounty (Hata Ödülü): Bireysel veya kolektif amaçlı faaliyetlerde bulunan web sitelerinin tabanındaki sorunları tespit edip, düzeltme karşılığında verilen ödül yarışmaları olarak bilinmektedir.
Wreck: Kelime anlamı batmak ve batmış anlamına gelen “wreck-wrecked” kelimelerinin kısaca hali “RECK” ’tir. Kripto para dünyasında ciddi anlamda zararda olan kişileri ifade etmek için kullanılır.
Coin Burn: Koinleri kalıcı olarak yok etme işlemidir. Coin Burn işlemi gören koinler piyasadan çıkar ve bir daha kullanılamazlar.
Hardware Wallet (Donanım Cüzdanları): Koinlerinizi fiziksel olarak yanınızda taşımanızı sağlar. Donanım cüzdanları çevrim içi cüzdanlara göre daha güvenlidir ve daha güçlü bir koruma sağlar.
Turkish